| | | | İsterseniz, bu ilk bölümde öncelikle, 2000 bütçesine bir göz atalım ve yıl sonu tahminimizi verirken bazı konulara açıklık getirelim. Bilindiği üzere, gelirler tarafında gerek vergi, gerekse vergi dışı kalemlerde önemli ölçüde reel artış hedeflenmektedir.
HEDEFLER AŞILIYOR
İlk altı aylık sonuçlarda ise, bu hedeflerin aşıldığı gözlenmektedir. Ancak, bunun nedeni sadece başarılı uygulamalar değil, aynı zamanda beklenen bir takım ek vergi gelirlerinin bütçe hedeflerine yansıtılmamış olmasıdır. Örneğin, 24 katrilyon TL olarak açıklanan toplam vergi gelirleri içinde; yaklaşık 2,4 katrilyon TL tutarında gerçekleşeceği tahmin edilen ek gelir ve kurumlar vergisi, faiz vergisi, ek motorlu taşıtlar ve emlak vergileri ile özel iletişim ve işlem vergileri yer almamaktadır. Dolayısıyla vergi gelirleri, bu alanlardan elde edilen tahsilat sayesinde hedeflerin üzerinde seyretmektedir. Bu nedenle, bizim hesaplamalarımıza göre, vergi gelirleri, hedeflenen 24 katrilyon TL’nin oldukça üzerinde, 26,4 katrilyon düzeyinde gerçekleşecektir ve bu rakam da çok yüksek düzeyde bir reel artışa işaret etmektedir.
Öte yandan, vergi dışı gelirlerde de, daha sınırlı olmak üzere aynı yapı mevcuttur. Mesela, “özel gelirler ve fonlar” kalemi içinde yer alan bedelli askerlik uygulamasına ilişkin meblağ ve diğer bazı küçük kalemler, yukarıda saydığımız vergi gelirleri gibi bütçe hedeflerinin dışında bırakılmıştır. Bu nedenle, 2,8 katrilyon TL seviyesinde bütçelenen özel gelir ve fonlar, bizim tahminimize göre 3,2 katrilyon TL’ye ulaşacaktır.
|
|
|
2000 yılı bütçe tahminleri
| | 
“Vergi dışı normal gelirler” tarafında ise durum farklıdır. Anımsanacağı üzere, enerji dağıtım ve santralleri devir ihaleleri, Türk Telekom hisse satışı ve iki adet GSM operatörlüğü lisans satışlarından beklenen yaklaşık 2,7 katrilyon TL, bu kalem altında yer almaktadır. Burada bir parantez açarak, Özelleştirme İdaresi tarafından gerçekleştirilecek projelerden elde edilecek tutarın, bütçe gelirleri arasında yer almadığını vurgulamakta yarar var. Bu gelirlerden Hazine Müsteşarlığı’na aktarılan kısım, bütçe finansmanında kullanılmak suretiyle, iç ve dış borç servisinde değerlendirilmektedir.
Zaten uluslararası normlarda makul olanı da budur, çünkü özelleştirmeden elde edilen hasılatlar bütçelere gelir olarak yansımaz; ancak, bir finansman metodu olarak kabul görürler. Vergi dışı normal gelirlere geri dönersek, 5,6 katrilyon TL olarak bütçelenen bu kalemde, Türk Telekom hisse satışı ile enerji devir sözleşmelerinden elde edilmesi planlanan kaynağın bu yıl elde edilememesi durumunda, hedefin önemli ölçüde altında kalınacaktır. Buna rağmen, GSM operatörlüğü lisans satışı nedeniyle yine de başarılı bir performans sağlanmış olacaktır. Bu anlamda, muhafazakar bir tahminle, bizim hesaplarımız toplam 4 katrilyon TL düzeyinde bir hasılata işaret etmektedir. Dileğimiz, Türk Telekom ve enerji tarafında da somut başarı yakalanması ve hasılatın hedefi aşmasıdır.
GELİRLER 33.7 KATRİLYON LİRA OLACAK
Bütün bu veriler ışığında, 2000 bütçe gelirlerinin 32,6 katrilyon TL’lik hedefin üzerinde gerçekleşerek, 33,7 katrilyon TL’ye ulaşmasını beklemekteyiz. Harcamalar tarafında ise, hükümet şu ana kadar programından ödün vermeyerek bütçe hedeflerine yakın tutarlarda bir performans sergilemektedir. Yıl sonunda personel (ilk yarı enflasyon hedefinin aşılması nedeniyle verilen ek zam) giderlerinden kaynaklanan küçük sapmalara rağmen, iç borç faiz ödemelerinden sağlanan tasarrufla birlikte, toplam harcamaların hedefin altında gerçekleşeceğini öngörüyor, ve böylece, bütçe açığının 13 katrilyon TL’nin altında kalmasını bekliyoruz.
PERFORMANS YÜKSEK
Sonuç olarak, 2000 yılı bütçe performansının oldukça başarılı olmasını ve maliye politikası ile “stand by” anlaşması açısından, en önemli performans kriteri durumundaki faiz dışı fazlanın konsolide bütçeyle ilgili kısmının hedefin üzerinde gerçekleşmesini beklemekteyiz.
Takip eden yazımızda, yine bu veriler ışığında 2001 bütçesine ilişkin büyüklüklerin olası düzeyi ile karşımıza çıkacak sorunları ve riskleri irdelemeye çalışacağız. | |
Turgut Tokgöz: Borsa üzerine bir illüzyon
