|
Güncelleme: 11:51 TS 23 Şub., 2001
|
| |
| NTV-MSNBC VE AJANSLAR |
Brezilya’da Real Planı’nın öyküsü
|
|
|
|
|
|
Latin Amerika’nın en büyük ekonomisinde yaşanan mali krizi anlamak için 1980’lerde yaşanan olaylara göz atmak gerekir.
1985’te, 21 yıldır süren askeri yönetimin sona ermesiyle birlikte başlayan değişimler ülkenin gelecek 20 yılda yaşayacağı problemlerin nedenini oluşturuyordu.
Politik açıdan değişimini tamamlayan Brezilya, ekonomi alanında aynı başarıyı gösteremedi. Ülkenin gevşek federal yapısı nedeniyle, yıllar içinde gelenek haline gelen savurgan ve sorumsuz hükümet harcamaları, bütçe açığının her geçen gün daha da artmasına neden oluyordu. Bütçe açığındaki artış ise enflasyonu körüklüyordu.
ANAYASAL SORUNLAR
Yüksek seyreden enflasyonun yanı sıra, 1988’de kabul edilen yeni anayasa da, Brezilya’da ekonominin daha kötü bir hale gelmesine neden oldu. Getirilen yeni emeklilik sistemi, prim ve maaş ödemeleri arasında dengesizlikler yaratıyordu.
1980’lerin sonunda, enflasyon yükselmeye devam ediyordu. 1989’da, cumhurbaşkanı seçilen Fernando Collor de Mello’nun ticaret duvarlarını kaldırıp, Brezilya ekonomisini dünya piyasalarına açmasının ardından, 1993’de enflasyon yüzde 2.500 gibi görülmemiş bir rakama ulaştı.
REAL PLAN
Collor’dan sonra cumhurbaşkanı olan Itamar Franco’nun Maliye Bakanı Fernando Henrique Cardoso, enflasyonla mücadele için “Real Plan” adıyla anılan bir programı uygulamaya başladı. Eski para birimi URV’yi (Unit of Real Value) yeni Real ile değiştirip, dolara sabitleyen Cardoso, ithal mallardaki fiyat artışını da yasakladı.
Planın işe yaramasıyla birlikte, 1990’ların ortasından itibaren düşüşe geçen enflasyon oranı, 1998’de neredeyse sıfıra yaklaşmıştı.
ASYA KRİZİ
Ancak, 1997’de ortaya çıkan Asya kriziyle birlikte, Real’in değerini korumaya çalışan Brezilya Merkez Bankası, milyarlarca doları elinden çıkarmak zorunda kaldı. Faiz oranlarının yüzde 50’ye çıkarılmasıyla sakinleşen Brezilya ekonomisi, 1998’de Rus ekonomisinin çöküşüyle bir kez daha ağır bir darbe aldı. Bütçe açığı, Gayri Safi Milli Hasıla’nın yüzde 7’sine yaklaşmaktaydı. Bir kez daha döviz satışına giden Brezilya Merkez Bankası, Real’in değerini yüksek tutmak için elinden geleni yapıyordu.
IMF KREDİSİ
Brezilyalı yetkililerin vergi artışları ve harcama kesintileri sözünün ardından Brezilya, IMF’yle yürütülen görüşmeler neticesinde, 41 milyar dolarlık bir kredi paketi aldı. Krizin diğer Latin Amerika ülkelerini yayılmasını önlemek için harekete geçen IMF, kredi paketinin ilk bölümünü oluşturan 4.6 milyar doları, Aralık 1999’da gönderdi. Aynı yıl, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla yüzde 4’ten yüzde 3.5’e düştü.
Enflasyonu ilk yıl yüzde 17’ye çekmeyi hedefleyen kredi planı, 2000 yılında yüzde 5 ila 10’luk enflasyon hedefliyordu. Merkez Bankası Başkanı Arminio Fraga, enflasyonun, 2001’de yüzde 5’in de altına ineceğini belirtmişti.
Yatırımcıların güveninin tekrar kazanılması ve Real değerinin yüksek tutulması için, faiz oranları yüzde 39’dan yüzde 45’e çıkarıldı.
1999 sonunda 1.70 Dolar civarında olan Real, bugün itibariyle 2.04 dolar seviyesinde bulunuyor. |
|
