|
Güncelleme: 14:48 TS 17 Tem., 2002
|
| |
| MSNBC INTERACTIVE |
Irak’ın kitle imha silahları tarihçesi
|
|
| Bağdat’a düzenlenen son saldırıdan sonra gözler Irak’ın kitle imha silahlarına çevrildi.
|
|
|
ABD ve İngiliz hava kuvvetlerinin Irak’a düzenlediği askeri operasyonun hemen ardından ABD Başkanı Bush; “Irak kitle imha silahları üretmeye devam ederse operasyonu tekrarlarız” şeklinde bir açıklama yaptı. Irak’ın biyolojik ve kimyasal silahlarla ilgili geçmişi ise 20 yıl öncesine dayanıyor:
-1972, Irak kimyasal ve biyolojik silahlar konvansiyonuna imza attı.
-1984, Birleşmiş Milletler, Irak’ın anlaşmayı ihlal ederek İran-Irak Savaşı’nda kitle imha silahları kullandığını açıkladı. Böylece Irak, 2. Dünya Savaşı’ndan sonra kitle imha silahları kullandığı onaylanan ilk ülke oldu.
-1986, İran-Irak Savaşı sırasında Bağdat’ı destekleyen ABD yönetiminin, Irak’a kimyasal silah hammadesi ithaline göz yumduğu ortaya çıktı.
-1988, Bağdat yönetimi, Halepçe’de binlerce Kürt ve İranlı sivili kimyasal silah kullanarak katletti. Dönemin ABD başkanı Reagan, Irak’I kınadı ancak İran’a karşı desteklemeye devam etti.
-1990, Irak, Kuveyt’I ilhak ederken kitle imha silahı kullanmadı ancak ABD ve İsrail istihbarat servisleri, Irak’ın büyük bir kitle imha silahı kapasitesine sahip olduğunu öne sürdü. Daha sonraki araştırmalar, 25 uzun menzilli “El -Hüseyin” füzesinde yüksek miktarda kimyasal ve biyolojik silah ile yüklendiğini ortaya çıkardı.
-1991, Irak Birleşmiş Milletler’in (BM) 687 sayılı kararı çerçevesinde menzili 150 kilometrenin üzerinde olan tüm kitle imha silahlarını kullanım dışı bırakmayı kabul etti. Bağdat yönetimi, bu kapsama 50 Scud füzesi ve 11 bin kimyasal silahının girdiğni açıkladı.
Aynı yıl bu silahların denetimi için BM bünyesinde özel bir birim oluşturuldu(UNSCOM). UNSCOM’un başına İsveçli diplomat Rolf Ekeus getirildi.
Denetim görevlileri kontroller sırasında Irak’ın kitle imha silahı programına devam ettiğine dair hiçbir somut kanıta ulaşamadı ancak özellikle bombardıman sırasında bir bölümü tahrip edilen Salman-Pak askeri merkezinin hasar görmeyen bölümlerinde silah üretildiğine dair duyumlar alındı.
-1992, Irak ilk kez, biyolojik silah üretildiği iddia edilen tüm askeri birimlerin denetime açık olduğunu duyurdu.
-1994, UNSCOM denetçileri, Irak’ın kimyasal silah programına devam ettiğine dair ilk somut kanıtlara ulaştı.
-1995, Irak’lı bir yetkili Bağdat yönetiminin tehdit içeren kimyasal araştırmalara devam ettiğini açıkladı. Bağdat, BM görevlilerinden 1 ay içinde çalışmalarını tamamlayıp ülkeyi terketmelerini istedi.
-1996, Tartışmaların odak noktası, el-Hakam ve çevresindeki diğer silah üreten merkezler BM kararıyla yokedildi.
-1997, Irak ülkedeki ABD’li denetçileri bir hafta içinde ülkeyi terketmeleri konusunda uyardı. Irak ve ABD yeni bir çatışmanın eşiğine geldi. Rusya’nın araya girmesiyle gerginlik azaltıldı.
-1998, Yıl boyunca gerginlik bazen azaldı, bazen yükseldi. Irak’a uygulanan yaptırımlar ağırlaştırıldı. Temmuz ayında bir ABD uçağı, Irak’ın bir askeri üssünü vurdu. Irak, BM ile yapılan tüm işbirliğinin bittiğini açıkladı. 16 Aralık’ta ABD hava kuvvetleri Irak’taki askeri hedefleri vurdu.
-1999, Washington yönetimi, UNSCOM görevlilerine baskı yaptığını kabul etti. UNSCOM içindeki kargaşanın önlenmesi için BM yeni bir özel birim oluşturdu. (UNMOVIC)
-2000, Yeni misyon, Irak ile dialogu geliştirmeye çalıştı. Ancak Saddam Hüseyin, UNMOVIC görevlilerinin Irak’a giremeyeceğini açıkladı. |
|
