| | | | Oysa, Dünya Kalkınma raporu da, Türkiye raporu da yoksulluk, bölgeler ve katmanlar arası gelir eşitsizliği, yaşam kalitesi gibi konularda birbirinden ilginç mesajlarla dolu. Yaşam kalitesininin artırılmasına gerektiğine dair vurucu istatistikler var. Raporlar arasında satırları ve tabloları kısaca gezelim:
* Türkiye’de nüfusun yüzde 36’sı uygun olmayan standartlarda yaşıyor. Bu oran Ege’de yüzde 25, Güneydoğu’da ise yüzde 54. Yüksek enflasyon gelir adaletini bozarken, zengin bölgeler daha zenginleşiyor, fakirler de fakirleşiyor.
* Nüfusun yüzde 2.5’i günde 1 doların altında gelire sahip. Bu oran Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da yüzde 14. Ülkede 1.5 milyon kişi de açlık sınırında yaşıyor.
*1820’lerin sonunda dünya nüfusunun dörtte üçü günde 1 doların altında gelirle yaşıyordu. Bugünse bu oran beşte bire düştü. Çin’de oran yüzde 18.5, Brezilya’da 5.1, Mısır’da 3.1, Rusya’da 7.1. Avrupa ise tabii ki kalmadı.
New Page 1
| MİLLİ
GELİRİN DAĞILIMI |
| |
İlk
%20 |
İkinci
%20 |
Üçüncü
%20 |
Dördüncü
%20 |
Beşinci
%20 |
Araştırmanın
yapıldığı yıl |
| Türkiye |
5.8 |
10.2 |
14.8 |
21.6 |
47.7 |
1994 |
|
| ABD |
5.2 |
10.5 |
15.6 |
22.4 |
46.4 |
1997 |
| Almanya |
8.2 |
13.2 |
17.5 |
22.7 |
38.5 |
1994 |
| Avusturya |
10.4 |
14.8 |
18.5 |
22.9 |
33.3 |
1987 |
| Bangladeş |
8.0 |
12.0 |
15.7 |
20.8 |
42.8 |
1995-96 |
| Brezilya |
2.5 |
5.5 |
10.0 |
18.3 |
63.8 |
1996 |
| Bulgaristan |
8.5 |
13.8 |
17.9 |
22.7 |
37.0 |
1995 |
| Çek
Cumh. |
10.3 |
14.5 |
17.7 |
21.7 |
35.9 |
1996 |
| Çin |
5.9 |
10.2 |
15.1 |
22.2 |
46.6 |
1998 |
| Danimarka |
9.6 |
14.9 |
18.3 |
22.7 |
34.5 |
1992 |
| Fransa |
7.2 |
12.6 |
17.2 |
22.8 |
40.2 |
1995 |
| İsveç |
9.6 |
14.5 |
18.1 |
23.2 |
34.5 |
1992 |
| Kanada |
7.5 |
12.9 |
17.2 |
23.0 |
39.3 |
1994 |
| Macaristan |
8,8 |
12,5 |
16.6 |
22.3 |
39.9 |
1996 |
| Malezya |
4.5 |
8.3 |
13.0 |
20.4 |
53.8 |
1995 |
| Meksika |
3.6 |
7.2 |
11.8 |
19.2 |
58.2 |
1995 |
| Mısır |
9.8 |
13.2 |
16.6 |
21.4 |
39.0 |
1995 |
| Rusya |
4.4 |
8.6 |
13.3 |
20.1 |
53.7 |
1998 |
| Şili |
3.5 |
6.6 |
10.9 |
18.1 |
61.0 |
1994 |
| Tunus |
5.9 |
10.4 |
15.3 |
22.1 |
46.3 |
1990 |
| Yunanistan |
7.5 |
12.4 |
16.9 |
22.8 |
40.3 |
1993 |
* Türkiye’de doğan her bin canlı çocuktan 42’si ölüyor. Bu oran 1980’de 133’tü. Türkiye’nin de dahil olduğu orta gelirli ülkelerde bu oran 10-20 arasında. Kolombiya’da 28, Şili ve Estonya’da 12, Cezayir’de 40, komşularımız Bulgaristan’da 15, Yunanistan’da 8, Rusya’da 20, Suriye’de 32.
* Doğum yapan her 100 bin anneden 130’u ise doğum sırasında ölüyor. Orta gelirli ülkelerde bu rakam 40’ın altında. Azerbaycan’da 37, Bulgaristan’da 15, Çin’de 65, Mısır’da 170, Yunanistan’da ise 1.
* Türkiye eğitim ve sağlık harcamalarına çok az kaynak ayırıyor. 1990-98 yılları arasında milli gelirin ortalama yüzde 2.9’u sağlığa ayrıldı. Yunanistan sağlığa yüzde 5.3’lük pay ayırıyor, Rusya yüzde 4.5, Litvanya yüzde 7.2, gelir adaletsizliğinin rekor kırdığı Brezilya bile yüzde 3.4 pay ayırıyor.
* Eğitime, milli gelirden ayrılan pay ise 1997 yılı itibarıyla Türkiye’de yüzde 2.2, son yıllarda eğitime hizmetlerine ulaşmayı kolaylaştırarak bu konuda atılım yapan Brezilya’da yüzde 5.1. Ürdün yüzde 6.8, İsrail yüzde 7.6, Lesotho bile yüzde 8.4 pay ayırıyor.
New Page 2
|
KİŞİ BAŞI MİLLİ
GELİR EĞİTİM VE SAĞLIK |
| |
Kişi
başı GSMH($) |
SGP'ye
göre kişi başı GSMH |
GSMH'da
Eğitimin payı(%) |
GSMH'da
Sağlığın payı(%) |
| Türkiye |
2.900 |
6.126 |
2.2 |
2.9 |
| ABD |
30.600 |
30.600 |
5.4 |
6.5 |
| Almanya |
23.350 |
22.404 |
4.8 |
8.3 |
| Avusturya |
25.970 |
23.808 |
5.4 |
6.0 |
| Bangladeş |
370 |
1.475 |
2.2 |
1.6 |
| Brezilya |
4.420 |
6.317 |
5.1 |
3.4 |
| Bulgaristan |
1.380 |
4.914 |
3.2 |
3.2 |
| Çek Cumh. |
5.060 |
12.289 |
5.1 |
6.4 |
| Çin |
780 |
3.291 |
2.3 |
2.0 |
| Danimarka |
32.030 |
24.280 |
8.1 |
6.7 |
| Fransa |
23.480 |
21.897 |
6.0 |
7.1 |
| İsveç |
25.040 |
20.824 |
8.3 |
7.2 |
| Kanada |
19.320 |
23.725 |
6.9 |
6.4 |
| Macaristan |
4.650 |
10.479 |
4.6 |
4.1 |
| Malezya |
3.400 |
7.963 |
4.9 |
1.3 |
| Meksika |
4.400 |
7.719 |
4.9 |
2.8 |
| Mısır |
1.400 |
3.303 |
4.8 |
1.8 |
| Rusya |
2.270 |
6.339 |
3.5 |
4.5 |
| Şili |
4.740 |
8.370 |
3.6 |
2.4 |
| Tunus |
2.100 |
5.478 |
7.7 |
3.0 |
| Yunanistan |
11.770 |
14.595 |
3.1 |
5.3 |
| |
