| | | | Kırıkkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü öğretim üyelerinden Doç. Dr. Mehmet Kara’nın yaptığı araştırma, Türkçe ile çok benzeşen bu kelimeleri ortaya çıkardı.
Kızılderili dilleriyle ilgili araştırma yaparken internette bir Eskimo dilinin karşılıkları İngilizce verilmiş kapsamlı sözlüğüne rastlayan Kara, bu sözlüğü aylarca inceledi.
Başta bu dilin Türkçe kökenli olup olmayacağı yönünde şüpheye düşen Kara, daha sonra Kuzey Alaska’da konuşulan bir Eskimo dili olan Inupiaqça ile Türkçe arasındaki bağlantıları kurdu.
“KELİME TÜRETMESİ BENZİYOR”
Kara,isim tamlamaları Türkçe’den çok farklı bu dildeki soru kelimelerinin şaşırtıcı olduğunu söyledi. “Ki” sesleriyle başlayan “Kia-kimin”, “kiea-kim”, gibi soru kelimelerinin bulunduğunu vurgulayan Kara, Türkçe’deki meslek yapan “çi-çı” ekine benzeyen “ti” ekinin Inupiaq dilinde yer aldığını ifade etti. Kara, “avcı” anlamına gelen “afuniaqti”, “savaşçı” anlamına gelen “aafuyakti” sözcüklerinin buna örnek olduğunu kaydetti.
Benzer şekilde “taaq” ekinin Türkçe isimden isim yapma eki “lık” ile fonksiyon ve anlam bakımından büyük benzerlik gösterdiğine işaret eden Kara, “tazelik” anlamına gelen “nutaaq”, “beyazlık” manasını taşıyan “qatiqtaaq” gibi sözcüklerin bunu en iyi şekilde ortaya koyduğunu belirtti.
Olumsuz anlam taşıyan “değil” kelimesi ile “ma” ve “sız” eklerinin Inupiaq dilinde “chuk” ekiyle karşılandığını ifade eden Kara, Karluk Türkleri’nden izlerin bulunduğu bölgede “Karluk Irmağı”, “Karluk Gölü”, “Karluk Köyü” gibi yerlerin bulunduğunu söyledi. Kara’nın verdiği bilgiye göre, iki dilin benzeşen sözcüklerinden bazıları şöyle:
 Aana: Anne
Aapa: Baba
Aapiyaba: Ağabeyim
Aata: Dede, ata
Akiruk: Aykırı, zıt
Akmaaq: Çakmaktaşı
İsiq: İs, sis
Kiiraq: Kıvrık, kırık
Qabruq: Kabuk
Kayak: Kayak, deriyle kaplanmış, uzun, hafif tekne, Eskimo kayığı
Qiruk: Yakacak kuru odun, kurumuş ölü ağaç
Qupiruq: Koparır
Sauniq: Kemik (Eski Türkçe’de sünük kelimesi kemik demektir)
Titiq: Çizik, çizgi, işaret
Qubvik: Göbek
Adak: Alaska’da bir yer adı.
KİMDİR BU INUPIAQ’LAR?
Inupiaqlar, Kuzey Alaska’nın kıyı bölgelerinde ve kutup bitki örtüsüyle kaplı iç kesimlerde yaşıyor. Deniz memelileri, ren geyiği, kuş ve balık avcılığıyla geçimini sağlayan Inupiaqlar’ın yaşamında bitki ve sebze günlük ihtiyaç besinleri arasında az yer tutuyor. Bugün nüfusu 13 bin olan Inupiaqlar’ın ancak 3 bin 100’ü kendi dilini konuşurken, bunların çoğunluğu 40 yaşın üzerinde bulunuyor. Yaygın olarak İngilizce konuşan Inupiaqlar’ın dillerini çok iyi koruyamadıkları biliniyor. Eklemeli dil özelliği taşıdığı izlenimi veren Inupiaqça ve buna yakın Eskimo dilleri, en zor diller arasında sayılıyor. Dilin bu nedenle bütün çabalarına rağmen kaşif ve tüccarların çok azı tarafından öğrenilebildiği tarih kitaplarında ifade ediliyor.
| |
Kriz, kadınları bu sefer daha çok vurdu
