Rusya ile rekabetten, işbirliğine (I)

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Türkiye'deki temaslarında ticaretle ilgili görüşmelerin yoğunlaşması bekleniyor.

Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin, 2-3 Eylül 2004 tarihlerinde ülkemizi ziyaret edecek. Putin, tabir yerindeyse Türkiye’den “rüzgar gibi geçecek.”

Altay Atlı
NTV-MSNBC


		27 Ağustos 2004— Kısa ve yoğun bir program dahilinde Ankara’da resmi temaslarda bulunduktan sonra İzmir’de Rusya’nın onur konuğu olduğu İzmir Enternasyonal Fuarı’nı ziyaret edecek. Ziyaretin gündemi ise ekonomi ağırlıklı. Boğazlardan petrol geçişi ve alternatif by-pass hatları ile Mavi Akım projesinin İsrail’e uzatılması ve Türkiye’nin Rusya’dan aldığı ihtiyaç fazlası doğalgazı reeksport etme imkanı, karşılıklı ticari ilişkiler ve turizm konularının masaya yatırılması bekleniyor.

Putin’in ziyareti, ülkemizi “Kremlin’in bir numaralı adamı” konumundaki bir devlet adamının ilk defa ziyaret ediyor olması açısından önemli. Daha önce bir Devlet Başkanı’nı konuk etmiştik. 1972 yılında SSCB Devlet Başkanı Nikolay Podgorni, Türkiye’ye gelmişti.
Ancak bilindiği gibi SSCB döneminde ülkenin lideri Devlet Başkanı değil Komünist Parti Genel Sekreteri idi ve o yıllarda da Kremlin’in bir numaralı adamı Podgorni değil Leonid Brejnev idi.
1992 yılında ise dönemin Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, İstanbul’a gelmişti ancak bu bir resmi ziyaret değildi. Yeltsin, Karadeniz Ekonomik İşbirliği zirvesine katılmak için ülkemizi ziyaret etmişti.

SSCB’NİN TÜRKİYE’YE YARDIMLARI
Türkiye’nin Rusya ya da 1991 öncesinde SSCB ile olan ticari ve ekonomik ilişkileri dalgalı bir seyir izlemiş. Cumhuriyetin ilk yıllarında SSCB’nin sıfırdan inşa edilen Türk ekonomisine yardımları söz konusu. 1932 yılında Başbakan İsmet İnönü’nün Moskova ziyareti ile 1966 yılında SSCB Başbakanı Aleksandr Kosigin’in Türkiye ziyaretleri ile iki ülke arasındaki ekonomik ilişkiler yüksek seviyelere ulaştı.
Düşük faizli Sovyet kredisi ve SSCB’nin sağladığı teknik destek ile Türk ağır sanayiinin temelini oluşturan tesisler kuruldu. Seydişehir Alüminyum, İskenderun Demir-Çelik, Oymapınar Hidroelektrik Santralı ve Aliağa Petrol Rafinerisi bu tesislerin başlıca örnekleri.

DOĞALGAZ ANLAŞMASI
Daha sonra yaklaşık 20 sene boyunca iki ülke arasındaki ticari ve ekonomik ilişkiler bir durgunluk dönemine girdi. Rusya ile ilişkilerimizin bugünkü yapısının temeli ise 1984 yılında imzalanan ve 1987 yılında yürürlüğe giren Doğalgaz Anlaşması ile atıldı. Türkiye, halen doğalgaz ihtiyacını büyük ölçüde Rusya’dan temin ediyor.
Bu anlaşma ile hangi yıl, Türkiye’nin Rusya’dan ne kadar doğalgaz alacağı belirtilmişti ancak anlaşmanın en önemli tarafı, alınan doğalgazın bedelinin yüzde 70’lik kısmının Türk mal ve hizmetleri ile ödenmesi koşuluydu.
Türk sanayi ürünleri ve Türk müteahhitleri, bu madde sayesinde Rus pazarına girmeye başladılar ve iki ülke arasındaki ilişkiler ivme kazanarak kademeli olarak bugünkü seviyesine ulaştı.
Türkiye ile Rusya arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin bugün gelmiş oldukları noktayı dört ana başlık altında incelemek faydalı olacak: Karşılıklı ticaret, yatırımlar, müteahhitlik hizmetleri ve turizm.

TİCARET HACMİ GENİŞLİYOR
1988 yılında sadece 200 milyon dolar olan ve SSCB’nin dağılmasından hemen sonra 1992’de 1.5 milyar dolar olarak gerçekleşen iki ülke arasındaki ticaret hacmi, daha sonra sürekli artış göstererek 2003 yılı itibariyle 6.8 milyar dolara ulaştı.
Aynı yıl Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı 1.4 milyar dolar, ithalatı ise 5.4 milyar dolar olarak gerçekleşmiş. Burada dikkat edilmesi gereken iki nokta var. Birincisi Türkiye aleyhine ciddi bir ticaret açığı olduğu ve bu açığın gittikçe büyüdüğü. İkincisi de Türkiye’nin ithalatın yüzde 70’lik kısmının ham petrol, doğalgaz, kömür gibi enerji hammaddelerinden oluştuğu. Türkiye, mevcut anlaşmalar gereği Rusya’dan aldığı doğalgazın miktarını kademeli olarak artıracak.
Şu anda Mavi Akım’dan yılda 2 milyar metreküp doğalgaz alınırken, 2007 yılında 16 milyar metreküp alınacak. Bu da ticaret açığının hızla artması anlamına gelecek çünkü, 1984 tarihli anaşmada yer alan alınan doğalgazın bedelinin yüzde 70’lik kısmının Türk mal ve hizmetleri ile ödenmesi koşulu artık işlerliğini yitirdi.

BAVUL TİCARETİ
Bavul ticaretine de kısaca değinmek gerekiyor. 2003 yılında Türkiye ile Rusya arasındaki bavul ticaretinin hacmi 3.5 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu rakam doğal olarak resmi ticaret rakamlarında yer almıyor.
Rusya’da bavul ticareti ile uğraşanların ilgileri fiyat avantajı nedeniyle Çin’e kayarken, Rusya Federasyonu’nun Dünya Ticaret Örgütü’ne üye olma aşamasında olması nedeniyle bavul ticaretinin şekil değiştirerek resmi ticaret haline geleceğini söylemek de mümkün.

İNŞAAT SEKTÖRÜNDE TÜRK FİRMALARI
Türk müteahhitleri, Rus pazarına SSCB’nin son yıllarında girmeye başladılar. 1990’lı yılların başlarında eski Doğu Almanya’dan dönen Rus askerleri için Almanya tarafından finanse edilen konut projeleri Türk firmaları için dönüm noktası oldu.
Bu kapsamda inşa edilen 46,000 konutun 15,000’i Türk firmaları tarafından yapıldı. Türk firmaları daha sonra da faaliyetlerine devam ederek başta Moskova olmak üzere Rusya’nın değişik yerlerinde önemli projelere imza attılar. Bugüne kadar Türk firmaları 750 civarında proje üstlendiler ve bu projelerin toplam değeri de 13 milyar dolar.

RUSYA’YA YAPILAN YATIRIMLAR
Rusya, özellikle 1998 yılında yaşanan mali krizden sonra Türk firmaları için ihracat yapmaktan çok yatırım için daha cazip gelmeye başladı. Alışveriş merkezleri, gıda ve içecek, tekstil, bankacılık, telekomünikasyon, cam ve makina sanayi gibi sektörlerde Türk yatırımları artıyor.
Ülkedeki toplam Türk sermayesi 1 milyar doları aşmış durumda. Koç ve ENKA gruplarının Ramstore alışveriş zinciri, Vestel’in televizyon, Efes Pilsen’in bira, Şişecam’ın cam ambalaj üretim tesisleri Rusya’daki başlıca Türk yatırımlarına sadece birkaç örnek.
Türkiye’deki Rus firmaları ise özellikle taşımacılık, turizm ve ticaret sektörlerinde faal durumdalar ve son dönemlerde enerji sektörüne de ilgi gösteriyorlar. Bilindiği gibi Tüpraş özelleştirme ihalesini Tatneft firması kazandı. Bunun dışında Rus firmalar Türkiye’de doğalgazın iç dağıtımını da üstlenmek arzusundalar.

RUST TURİSTLERİN UĞRAK YERİ TÜRKİYE
Turizm, iki ülke arasındaki ilişkilerde çok önemli bir yere sahip. Türkiye, Rus vatandaşlarının turizm amaçlı olarak en fazla seyahat ettikleri ülke durumunda. Resmi rakamlara göre 2003 yılında ülkemizi 1 milyon 258 bin Rus vatandaşı ziyaret etmiş.
Almanlardan sonra en fazla turist Rusya’dan geliyor. Antalya’ya gittiğiniz zaman burada Rus mahalleleri oluşmaya başladığını görüyorsunuz. 2004 yılında Antalya’yı ziyaret eden Rus turist sayısının 800 bin olarak gerçekleşmesi bekleniyor.
Ayrıca yaz boyunca değişik turistik tesislerde ve mağazalarda çalışmak amacıyla şehirde bulunan Rus vatandaşlarının sayısının da 10 bine ulaştığı ifade ediliyor.
Rusya ile ticari ve ekonomik işbirliği alanında önemli bir potansiyel var. Bu potansiyelin somut projeler haline getirilebilmesi için uygun bir ortam oluşmaya başladı. Soğuk Savaş döneminin düşünce yapısı, küreselleşme sürecinde yerini daha pragmatik yaklaşımlara bırakıyor. Rusya, artık Türkiye’yi sadece bir tehdit, Orta Asya ve Kafkaslar’daki çıkarlarına zarar verebilecek bir tehlike olarak görmüyor.
Türkiye’de de artık bir komünizm tehdidinden bahsedilmiyor. Ekonomik çıkarlar gittikçe daha fazla ön plana çıkıyor ve bu çıkarlar doğrultusunda Türkiye ile Rusya’nın “rekabet” değil “işbirliği” içerisinde olmaları gerekiyor. Putin’in ziyareti bir “ilk” ve bu ziyaretin somut projeler açısından da “ilklere” sahne olması, iki ülke açısından çok önemli.
Gelecek yazımızda iki ülke arasındaki işbirliği imkanlarında değinecek ve bu doğrultuda bir gelecek vizyonu oluşturmaya çalışacağız.



		Bankaların kara tahtaları siliniyor • KOBİ’lere 1 milyar dolarlık ‘cansuyu’ • Dolar 5 kuruş eridi, 1,67’ye indi • Markaların korunması tasarısı yasalaştı • Unakıtan: Çok şükür batan banka yok

	NTVMSNBC KULLANICILARININ TOP 10'u

	Bu haberi diğer okuyucularımıza tavsiye eder misiniz? hayır 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 kesinlikle

NTVMSNBC 'ye iyi erisim için
• Microsoft Internet Explorer
• Windows Media Player kullanın