| |
|
|
| |
| 
Fikret Mualla Paris'teki evinde | |
|
MELANKOLİNİN RESSAMI
“Muallâ’nın getirdiğine iyice bakın, tümüyle bambaşka bir şey. Renkleri, resimlerinin rastlantıya yer vermeyen yapılarına da. Bir karabasandan çıkıp geçmiş yüzlerde bile en küçük yapmacık yok. Herşey incelenmiş, belleğe yazılmış, bilinçle tasarlanmış ve sadık bir biçimde dile getirilmiş” Nazilerin kurşuna dizdiği büyük gerçeküstücü ozan Robert Desnos’un Fikret Muallâ için yazdığı bu birkaç cümle onun sanat çizgisini özetliyor adeta. Fikret Muallâ’nın Paris dönemini içeren ve çoğunluğunu renkli fon kağıtları üstüne çizdiği resimleri, sokak yaşamını, eğlence yerlerini, meyhaneleri konu alırken bilinç altının sırlarını da açığa çıkarır. Bu resimler ilk bakışta batılı değer birikimlerinin üstüne kurulu modern bir estetiğin uzantıları gibi görünse de temelinde, özgür, başına buyruk, iç güdülerini ön planda tutan, gördüklerinin dışına taşmayan bir eğilimi düşündürür.
|
|
|
| | 
İkinci Dünya Savaşı yıllarında Paris’e giderek, öldüğü 1967 yılına kadar bohem hayatı içerisinde kendine özgü bir resim dili geliştiren Fikret Muallâ Türk resminin Batı yakasını temsil eden sanatçılar tarafından kimi zaman illüstratif bulunup ağır eleştirilere uğramış olmasına rağmen ölümünden sonra herkes tarafından kabul edilmiştir ki, yaşamının özünden kaynaklanan, kalıcı, duyarlı yönlerini yansıtmıştır resimlerine. Sokakları, meyhaneleri, lokantaları, kahveleri, sirkleri ve eğlence yerleriyle Paris yaşamı, onun guaş tekniğiyle oluşturulmuş resimlerinde acı melankoli, mutluluğa özlem duyan bir sanat tutkununun derin izleri olarak resim tarihimize girmiştir. Eleştirilerin büyük bir bölümü Fransız ressamlarını kopya ettiği yönünde olmuştur.
AĞIR SUÇLAMALAR
Yaşantısıyla ve resimlerine konu aldığı Paris sokaklarıyla Türk Toulouse Lautrec’i diye adlandırılır. Ama en ağır suçlama, çizgileri, üslup benzerliğiyle Georges Bottini’yi taklit ettiğini söyleyen Nurullah Berk’ten gelir. Aynı yılarda Bedri Rahmi ve Abidin Dino ise bu suçlamaları reddederek Fikret Mualla’nın çizgi ve renk namusunu koruduğunu, her ne kadar Paris’te yaşamını sürdürüyorsa da, Chagall nasıl Rus kimliğini kaybetmediyse ya da Picasso her zaman İspanyol ruhunu yansıta bildiyse Fikret Mualla’nın da kendi kimliğini kaybetmediğini söylediler.
“BÜTÜN AKIMLARIN DIŞINDAYIM”
Resimlerinin hemen hemen tümünü suluboya ya da guaş tekniğiyle yapan Fikret Muallâ’nın çalışmaları grafizm tekniğine yaklaşır. Çizgiler kroki niteliğine bürünmüştür ve deseni genellikle parlak renkler örter.
|
|
|
|
| | 
Alman dışavurumcu sanatın etkisinde kalarak geliştirdiği abartıya dayalı biçimbozma eğilimi, renge olan korkusuz yaklaşımı ve güçlü deseni, konuları ne olursa olsun, bütün resimlerinin temelinde yatan görsel değerler arasında yer alır. 1952’de Paris’teki Çıkrık Çıkmazı Sokağındaki atölyesinde Hıfzı Topuz’la yaptığı bir sobette “Ne istersem onu yapıyorum“ der. “Başkalarıyla ilgili değilim. Bütün akımların dışındayım. Gerilemek istiyorum ama sivrilerek göze batıyorum. ‘Boyun eğ’ diyorlar, eğmiyorum.” diye seslenir onu eleştirenlere. İstanbul’da sanat dünyası her ne kadar onu dışarda tutmaya çalışsa da o 1957’de “Ben çok çalıştım ve çalışıyorum, oldukça yorgunum. Sergilerimden hala kazanç almadım. Belki gelecek senelerde ömür vefa ederse; ümitler kaldıkça iyi” diye bitirir sözlerini. Fikret Muallâ her zaman olduğu gibi yaşadığı dönemde anlaşılamadı ama artık onun çalışmaları evrensel figüratif sanata yapılmış modern bir katkı olarak Türk resim tarihinin en önemli noktasını oluşturuyor.
| |
| Yusuf Taktak (Ressam) |
| | | | |
| | | • | Fikret Muallâ Türk resim sanatının en popüler sanatçısıdır. Hakkındaki söylentiler, anektodlar resimin dışındakilere bile ilginç gelir. Kuşkusuz o koleksiyonerlerin, galericilerin, müzayedecilerin, sahte resim yapan kötü niyetlilerin gözdesidir. Türk sanatına direkt olarak katkıları var mıdır tartışılır. Çünkü Paris'te yaşamış ve o ekole bağlı bir sanatçıdır Fikret Mualla. Bu nedenle, bence Türk plastik sanatları içerisinde “kendine özgü” bir yerde bulunmaktadır.
| |
| | |
|
|
ZOR BİR YAŞAM
1903 İstanbul doğumlu sanatçının tam adı Fikret Mualla Saygı. Saint Joseph Fransız Okulunda ve Galatasaray Lisesinde okudu, ama okulu bitirmeden mühendislik eğitimi yapması için Almanya’ya gönderildi. Resim yeteneğinin farkına vararak, kısa zamanda sağlam bir desen bilgisi edindi. Babasının mali durumu bozulup para gönderemez hale gelince bir Mısırlı prens, onun 25 yaşına değin Almanya’da kalmasını sağladı. Almanya’dan Fransa’ya geçti, Paris’te Montparnasse ve Saint Germain gibi sanat çevrelerinde yaşadı. Parasızlık nedeniyle Türkiye’ye döndü. Geçimini sağlamak için öğretmenlik yapmaya başladı, ancak kısa bir süre sonra bu görevinden istifa etti. İstanbul’da Lüküs Hayat, Dali Dolu, Saz Caz gibi operetler için kostümler çizdi. Nazım Hikmet’in “Varan 3” adlı şiir kitabını resimledi. 1936-37 yıllarında Bakırköy Akıl Hastanesi’nde tedavi gördü. Hastaneden çıktıktan sonra Uluslararası New York Türk Pavyonu için Abidin Dino’nun isteği üzerine İstanbul konulu 30 kadar tablo yaptı.
1938’te yayımlanan Ses dergisi için çizdiği desenlerden birinin müstehcen olduğu gerekçesiyle, Türkiye’den ayrıldıktan sonra aleyhinde dava açıldı. 1939’da beraat etti. Bu dönemde yazılmış ve Ses’te yayımlanmış “Masal, Üsera Karargahı” adlı iki de öyküsü vardır. Paris’te bir kez daha hastaneye yatmak zorunda kaldı. Fikret Mualla’nın cenazesi, ölümünden 7 yıl sonra Türkiye’ye getirilerek Karacaahmet Mezarlığı’na gömüldü.
|
|
| |
