Konu: Kaçak Elektrik
Konuklar: Boğaziçi Elektrik Genel Müdürü Kenan Köktürk ve Elektrik Sanayicileri ve İşadamları Derneği Başkanı Mehmet Özata

Erdoğan Aktaş: Türkiye'nin sürekli sıkıntısını çektiği enerji konusunu Yakın Plan'a alıyoruz bu kezde. Bu konuda tartışmalar, arayışlar devam ediyor. Ancak yapılan incelemeler inanılmaz bir gerçeği ortaya koyuyor. Bir yıl içinde kaçak ve usulsuz olarak 1.5 milyar Dolarlık elektrik kullanılıyor. İnanılmaz bir rakam. Kaçak elektiriğin yüzde 23'ünün kullanıldığı İstanbul'da, geniş çaplı denetimler başlatıldı. Enerji Bakanlığı'nın talimatıyla 32 görevli gece - gündüz sayaç denetimi yapıyor. Önce haberimize bakalım, daha sonra kaçak elektrik kullanımını Yakın Plan'a alacağız...

"Avrupa'da elektirik enerjisi kayıbında yüzde 7 rakamı normal karşılanıyor. Teknik nedenlerden dolayı yaşanan bu kayıbın Türkiye de de aynı olması gerekiyor. Ancak Türkiye'de kaçak elektirik kullanımı da bu rakama eklenince ortaya düşündürücü bir tablo çııyor. Sadece İstanbul'da elektiriğin yüzde 23'ü kaçak ya da usülsüz olarak kullanılıyor. İstanbul'da 2000 yılında yapılan denetimlerde bin abonenin sayaçları incelendi. Bunlardan 300'ü hakkında işlem yapıldı. Ve 104 abonenin kaçak elektirik kullandığı tespit edildi. Bu abonelere kesilecek cezanın toplamı 500 bin kilo watt saat. Ancak BEDAŞ Genel Müdürü Keman Köktürk kayıt dışı elektirik kullananlara daha caydırıcı cezalar verilmesi görüşünde. İstanbul'da 3 milyondan fazla abone bulunuyor. Ancak kaçak ya da imar planı dışında kalan bölgelerde 300'in üzerinde kullanıcı var. Elektirik dağıtımda büyük sorunlara yol açan kaçak kullanımın ortadan kaldırılması için BEDAŞ'ın sıkı denetimleri İstanbul'un dört bir yanında sürüyor. Ve her geçen gün yeni kaçak kullanıcılar tespit ediliyor. Enerji Bakanlığı ve BEDAŞ yetkililerinin ortaklaşa yürüttüğü kayıp ve kaçak mücadelesi sanayi bölgesinde olduğu gibi ev, işyeri ve eğlence merkezlerinde de aralıksız yürütülecek.."

Erdoğan Aktaş: Kaçak elektrik nasıl önlenir? Bu konuyu da stüdyomuzdaki konuğumuz Boğaziçi Elektrik Genel Müdürü Kenan Köktürk'le konuşacağız. Efendim hoşgeldiniz.

Kenan Köktürk: Hoşbulduk Sayın Aktaş.

Erdoğan Aktaş: Çok ciddi rakamlar var, az önce haberimizde de izledik. Nasıl önüne geçilir kaçak elektriğin, yıllarca tartışılan bir konu olmasına rağmen?

Kenan Köktürk: Sayın Aktaş ben öncelikle NTV ailesine şahsınızda teşekkür ediyorum böyle bir imkanı bana verdiğiniz için sizlere saygılar sunuyorum. Sayın Aktaş, Türkiye'de elektrik kayıp kaçağını önlemek için Sayın Bakanımız Zeki Çakan göreve gelir gelmez bir seferberlik başlattı. Türkiye'de kayıp kaçağı biraz önce haberlerimizde de izledik. Hakikaten oranı çok yüksek. Avrupa standartlarına inmemiz için çok çaba sarfetmemiz gerekiyor. Bu bilinçle Sayın Bakanımız öncelikle bizi, 64 müessese müdürü ve 7 bağlı ortaklık genel müdürünü toplattı, 10 Ağustos'ta bizi toplantıya çağırdı. 70 saat kesintisiz bir toplantı yaptık. Bu toplantımızın en büyük bölümünü kayıp ve kaçaklar kısmı işgal etti. Sayın Bakanımız hepimizden taahhütname aldı. Müdür olarak, messese müdürü olarak, genel müdür olarak hedefler verdi, bu iş için gidin yazılı taahhütname alın dedi. Bu taahhütnameleri yerine getirmemiz gerekiyor. Verdiğimiz taahhüdü yerine getirmemiz gerekiyor. Nasıl önlenire gelmek istiyorum şimdi. Efendim kayıp kaçak sadece bir yönü değil Sayın Aktaş. Bir, şey kaybı dediğimiz makul teknik kayıplar var. Bundan sonraki kayıplar, ikincisi, aboneleri arzu etmediği halde zorunlu kaçak kullanma mecburiyetinde kaldıkları kesimler var. Yani imar yasasından kaynaklanan bir sıkıntı var. Bu sıkıntıdan dolayı biz aboneleri elektrik abonesi yapamıyoruz. Bu abonelerimiz mecburen yani bunun mazereti olmaz ama kaçak elektrik kullanıyorlar. Bir hafta önce mecliste, yüce meclisimiz bu tip aboneleri elektrik abonesi yapabilmek için bir yasa çıkardı. İnşallah bu tip abonelere bizde enerji yasal olarak vereceğiz, bunu ortadan kaldıracağız. Asıl mücadelemiz art niyetli kaçak elektrik kullananlar. Art niyetli kaçak elektrik kullananların birçok metodu var. Bunları burda söylerken, yani dürüst vatandaşa bunu öğretmek gibi olmasın, bir kanca düşürüyorlar. Yani elektrik sayaçlarında kanca denilen bir yer var, kancayı düşürüyorlar. İki; film diyoruz, böyle camdan, saatin camından doğru ince bir film gibi bir şeyi sokuyorlar, diskin dönmesini engelliyorlar. Bunlar yine sanayi sayaçlarında onların da ölçü devrelerinde oynuyorlar. Biraz önce haberinizde de izledik, Türkiye'nin değişik illerinden, 19 değişik ilinden bu işlerde uzman elemanlarımız Sayın Bakanımız'ın talimatıyla TEDAŞ Genel Müdürlüğümüzce Ankara'da yılbaşından önce özel tekrar eğitimden geçtiler.

Erdoğan Aktaş: İstanbul gibi bir şehre yeterli mi sizce bu rakam?

Kenan Köktürk: Şimdi efendim ilk etapta bunu yeterli görmemiz mümkün değil. Ama bu bir başlangıçtır. Bu sayımız önümüzdeki günlerde yine Sayın Bakanımız'ın ve TEDAŞ Genel Müdürümüz'ün desteğiyle artırılacaktır. Ve mücadelemiz 24 saat kesintisiz devam etmektedir Sayın Aktaş.

Erdoğan Aktaş: Efendim müsade ederseniz size tekrar döneceğim. Ancak elektrikle ilgili tartışılması gereken başka çerçeveler de var. Elektrik Sanayicileri ve İşadamları Derneği Başkanı Mehmet Özata da şu anda telefon hattımızda. İyi günler Mehmet Bey.

Mehmet Özata: İyi günler iyi yayınlar diliyorum.

Erdoğan Aktaş: Efendim sadece kaçak elektrik kullanımından doğan inanılmaz rakamlar ortaya çıkıyor. Ve bu arada örneğin bugün Ankara Sanayi Odası da Türkiye'de diğer ülkelerle karşılaştırıldığında sanayicinin çok pahalı şekilde elektrik kullandığı ve bu durumun da kuşkusuz maliyetlere yansıdığı ifade edildi. Bu çerçeveden de bakacak olursanız Türkiye'nin hem bu konudaki kaybını hem de atması gereken adımları siz nasıl değerlendirirsiniz?

Mehmet Özata: Türkiye şu anda son 5-6 senesinin faturasını ödemekle meşgül. Tabiki Sayın Genel Müdürümüz'ün yapmış olduğu çalışmalarda kendisine ben destek veriyorum, umarım başarılı da olurlar. Fakat Türkiye verimsiz santrallar çalıştırıyor. Termik santrallarındaki elektrik verimi yaklaşık 18-19 sente kadar yükselen santrallerimiz var. Türkiye, bütün Türkiye çapında yüzde 25'e varır elektrik kaybediyor, bu kayıp kaçak oranı. Siz 18 sente elektrik üretiyor ve bunun yüzde 25'ini kaybediyorsanız ve 9 sente bunu sanayiciye sattırırsanız zaten Türkiye'ye oldukça büyük bir darbe vuruyorsunuz demektir. Kaldı ki 9 sent, sanayicimiz için oldukça da pahalı bir fiyattır. Bugün Ankara Sanayi Odası'nın görüşlerini ben de dinledim, haklılar, çok pahalıdır. Fakat bu fiyatı aşağıya çekmek çözüm değildir. Türkiye 5 senesini kaybetti, çünkü santrallerde işletme hakkı devirlerine ve dağıtımda işletme hakkı devirlerine 5 sene önce Enerji Bakanlığı ihaleye çıktı. Sözleşmeler yapıldı, Danıştay onayları, Bakanlar Kurulumuz onayladı ama hala hazinenin inanılmaz bir baskısı ve anlaşılmaz bir tavrıyla bu sözleşmeler yürürlüğe girmedi ve de bu konuda çalışan bütün firmalar inanılmaz kayıplara uğradılar maddi ve manevi. Türkiye de bu arada biraz evvel sizin haberlerinizde bahsettiğiniz kayıplara uğradı. Bu kayıpları, son 5 senenin kayıplarını olağanüstü çalışmalarla, 24 saat çalışmalarla kısmen gidermeye çalışıyorlar. Katılıyorum kendilerine, destekliyorum. Ancak Türkiye'nin bundan çıkmasının yegane yolu vardır. Bir an önce işletme hakkı devirlerini santrallerde ve dağıtımda işletme hakkı devirlerini bir an önce yürürlüğe koymaları lazım. Bu projeleri yürütmeleri lazım. Ayrıca kendi santrallerini yapmak isteyen sanayicinin yolunu bir an önce açmaları lazım. Benim görüşlerim bu doğrultuda.

Erdoğan Aktaş: Sayın Özata, efendim çok teşekkür ediyorum yayınımıza katıldığınız için. Sanayici gözüyle de elektrik sorununa değinmiş olduk bu şekilde. Efendim sizin az önce anlattıklarınız çerçevesinde de birkaç ana başlıkla bir şey sormak istiyorum. Trafo kayıplarından söz ettiniz örneğin. Üretim yerinden dağıtım alanına gelene kadar kayıpla kaçak arasındaki kayıp nasıl bir denge, nasıl bir oran var..?

Kenan Köktürk: Şimdi Sayın Aktaş, önce ben Sayın Elektrik Sanayicileri Derneği Başkanı'na teşekkür ediyorum, bana vereceği destek için de ayrıca teşekkür ediyorum ve inanıyorum samimi olduklarına. Bu kayıpların trafo merkeziyle bizim, bizim görevimiz elektriği dağıtmak. Yani Türkiye'de bir malum üretim var, bir iletim var, bir dağıtım var. Biz dağıtım kısmındayız. Yani halkımıza, sanayicimize, esnafımıza elektriği aldığımız enerjiyi sağlıklı, güvenirli, kesintisiz bir biçimde dağıtmamız ve bu şey neticesinde de tahsilat, tahsil etmemiz gerekiyor. Biz bu işin bu yönündeyiz. Şimdi iletim TEAŞ'ta üçe bölündü malumunuz son aylarda; üretim genel müdürlüğü, iletim genel müdürlüğü, ticaret genel müdürlüğü.. Biz İletim Genel Müdürlüğü'nden, yani santralde üretilen elektriği iletim, yani alıyor, işte halk arasında çok yüksek dediğimiz direklerle iletiyor, bir trafo merkezinden getiriyor, bizim trafo merkezinden alırız kendi lokal trafolarımıza, ordan da halkımıza sunarız. Bu aradaki kayıp da, işte biraz önceki teknik kayıplar, normal dediğimiz kayıplar işte yüzde 7 dediğimiz kayıplar o, bu hepsi bunun içine giriyor.

Erdoğan Aktaş: Avrupa Birliği standardı da dediğiniz bu mu..

Kenan Köktürk: Evet.

Erdoğan Aktaş: Efendim az önce ifade ettiğiniz bir konu vardı. İmar sorunundan dolayı kaçak elektrik kullanmak zorunda olan insanlarla ilgili çıkarılan bir yasa ve bu da çok önemli bir kitleyi ilgilendiriyor. Şimdi evinin iskanı yoksa, imar hakkı yoksa, gecekonduysa kullandığı elektrik yasal bir prosedüre bağlanacak mı?

Kenan Köktürk: Bağlanacak efendim, arzedeyim. 10 Ağustos'ta yaptığımız toplantıda Sayın Bakanımız Zeki Çakan Bey'den istirhamımız en fazla bu konuda oldu. Şu anda İstanbul'da 3 milyon abonemiz var bizim, kayıtlı abonemiz var. Ama ben inanıyorum ki şu anda 2 binin üzerinde abone olmak isteyip de abone olamayan abonelerimiz vardı. Sayın Bakanımız'ın dirayetiyle Bakanlar Kurulu ve yüce meclisimizde bu kanunun uygulama talibatı gelecektir. Çeşitli nedenlerle iskan ruhsatı alamayan, ancak elektrik kullanmasında teknik şartnamelere aykırı bulunmayan halkımıza, abonelerimize yasal prosedüre kavuşturacağız, aboneliğini yapacağız.

Erdoğan Aktaş: Efendim az önce özel eğitilmiş bir gruptan söz ettiniz. Kuşkusuz zaten sizin elemanlarınız vardır sürekli sayaç kontrolünü yapan. Ancak bu konuyla ilgil ibize telefonlar da geliyor, birtakım başvurular da oluyor. Örneğin 700 birimlik bir iş merkezine girip kontrolü yapılıyor. Fakat burada bir tanesinin kaçak elektriği tespit edilirken zaten diğerleri gerekli önlemi alır. Zaten çok küçük hücreler halinde çalışan gruplar bunlar. Bu anlamda bu ekipleri nasıl organize edeceksiniz veya yeter mi bir başına bunlar..?

Kenan Köktürk: Şimdi Sayın Aktaş çok haklısınız bu soruyu bana yöneltmekte. Normal rutin kontrollerimizde biz içeriye giriyoruz. Bir daireye gidince, çok afedersiniz, eğer artniyetliyse insanlar, hemen haber veriyorlar. İşte BEDAŞ'çılar geldi. Ya da gözlüyorlar birbirlerini, düzeltiyorlar, doğru. Yalnız bunun birçok yolu var, sadece bu değil. Yani kaçak ve usulsüz elektrikle ilgili 40 ve 48'e kadar 8 tne madde var. Bu maddelerde tüketicinin hakkını koruduğu kadar da bize işletmeye de bazı yetkiler vermiş. Yani bunun sürecini kontrol ettiğiniz zaman, ölçü dairesine girdiğiniz zaman bunu hemen hemen buluruz. Önemli olan arzu etmektir, biz bunu arzuluyoruz.

Erdoğan Aktaş: Çok teşekkür ediyoruz yayınımıza katıldığınız için.

Kenan Köktürk: Ben teşekkür ediyorum.

Erdoğan Aktaş: Türkiye'ye bir yıllık maliyeti 1.5 milyar dolarlık bir bedel olan kaçak elektrik kullanımını Yakın Plan'a aldık, hoşçakalın..