 |
|
|||||
 |   |  |  | |||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
  |
 |
|||||||
|
|||||||
|
|||||||
| “Peki bütün bunlar niye?” diye bir soruyu ise çok sevdiği dizi Evli ve Çocuklu’daki Al Bundy’nin bir lafı ile karşılamayı yeğliyor. Mezun olduğu okulda yapacağı bir konuşmaya hazırlanırken Al Bundy şunu diyor: “Bir çocuğu, sadece bir çocuğu bile evlenmekten vazgeçirebilirsem, görevimi yapmışım demektir.” BSY, aynı lafı bu yazıları için uyarlayıp “Bir insanı, sadece bir insanı rasyonel bencil yapabilirsem, hedefime ulaşmışım demektir” demek istiyor. Şimdi bu yazının konusu olan akıl sağlığının mistisizm ve fedakarlığa karşı savaşımına geçebiliriz. BSY aynı “sağlam kafa, sağlam vücutta bulunur” sözünde olduğu gibi, sağlıklı bir toplumsal ilişkinin de sağlıklı akıllar sayesinde olabileceğini düşünüyor. Peki nihai tahlilde sağlıklı toplumsal ilişkilerin temelini oluşturacak akıl sağlının önündeki engeller ne ve nasıl kaldırılabilir? KİŞİNİN KENDİNE ÖZSAYGISI ESAS Biyolojik açıdan, aklın doğru fonksiyonları yerine getirmesi anlamında, akıl sağlığının standardı, fiziksel sağlık ile aynıdır: İnsanın yaşamını sürdürmesi ve iyiliği. Aklın sağlıklı olma durumu, insanın gerçeğe hakim olarak yaşamasının gerektirdiği destek ve yardımı sağlayacak fonksiyonları yerine getirebilme durumuna bağlıdır. Bu hakim olma durumunun göstergesi de kişinin kendine olan saygısı yani özsaygıdır. (self-esteem) Öz saygı, tamamen mantıklı düşünen bir aklın sonucu, ifadesi ve ödülüdür. Akıl, insanın duyularının kendisine sağladığı bilgileri tanımlayabilen ve bütünleştirebilen yeteneğin adıdır ve yaşamını sürdürmesinin temel aracıdır. Aklın mantıklı düşünmesi aynı zamanda,  Entellektüel faaliyetlerinde odaklanma, Kişinin anlama ve bilgilendirilmesinin sınırlarının genişletilmesi, Eylemlerinin inançları ile tutarlı olması, Gerçeği görmezliğe gelme veya gerçeğin yerine başka bir şeyin göz önüne alınmaması, Çelişki içinde olmaması yani bilinci doğru fonksiyonunun altüst edilmemesi, baltalanmaması sabote edilmemesi, anlamına gelir.Bilincin doğru fonksiyonu, algı (perception), kavrama (cognition) ve eylemin kontrol edilmesidir. Engellenmemiş bir bilinç, bütünleştirme yeteneğine sahip (integrated) bir bilinç, düşünen bir bilinç, sağlıklı bir bilinçtir.Engellenmiş bir bilinç, gerçeği görmezliğe gelen, kaytaran, yan çizen bir bilinç, çelişki ile bocalayan, kendi içinde bölünmüş bir bilinç, korku veya depresyon yüzünden kıpırdayamaz hale gelmiş bir bilinç, gerçeklikten kopmuş bir bilinç, sağlıksız bir bilinçtir. ÖZSAYGIYA GEREKSİNİM VAR Gerçekle başa çıkmayı başarabilmek için -yani yaşamın gerektirdiği değerlerin peşinde koşmak ve elde edebilmek için - insanın özsaygıya gereksinimi vardır. Yararlılığı ve değeri konusunda konusunda emin olmalıdır. Özsaygının zıttı olan endişe ve suçluluk, aklî sağlıksızlığın göstergesi, düşüncenin bölücüsü, değerleri çarpıtan ve eyleme geçilmesinin önündeki engelleridir. Özsaygı sahibi bir kişi, değerlerini seçip hedeflerini belirlerken, uzun vadeli hedeflerine yardımcı olacak eylemlerini projelendirirken, geleceğe bir köprü atar. Hayatını geçireceği bu köprüyü, düşünme, yargılama, değer verme, ve bu değerlerden zevk alma yeteneği ile donatılmış bir akla sahip inanç destekler. Gerçek üzerindeki hakimiyet özel yetenek, kabiliyet veya bilginin sonucu değildir. Özel başarı veya başarısılıklara bağlı değildir. İnsanın gerçekle temel ilişkilerini, temel yeterlilik ve değerini yansıtır. O insanın öz ve prensip olarak gerçeğe uygun/doğru olduğunu yansıtır. Özsaygı metafizik bir takdirdir. Ne mistisizm ne de fedakarlık inancı akıl sağlığı ve özsaygı ile bir arada geçinemez. Hayatın devamı ve özsaygının başarılması, insanın bütün eylemlerinde aklı göz önünde bulunmasını gerektirir-ancak insana öğretilen diğer ahlak faziletleri imana dayanır. İman, kişinin bilincini hissedilemeyen ve rasyonel bir kanıtı olmayan inançlara teslim etmesi demektir. Kişi yargılamadaki standardı olarak akıldan uzaklaşırsa, geriye tek alternatif kalır: hisleri. Mistik kavrama aracı olarak hislerini kullanır. İmanda bilginin yerine hisler geçer. İmanın erdemlerini yaşayabilmek için kişi kendi görüş ve yargılarını bir tarafa bırakmayı kabul etmelidir. Karşı çıkma yeteneğini, karşı soruları bastırmalıdır. FİKİRLER HİYERARŞİK SIRA İÇİNDE İnsanın bilgi ve fikirleri hiyerarşik bir sıra içindedir. İnsan düşüncesinin başlangıcı his algılarıdır.İnsan ilk kavramlarını bunların üzerinde kurar. Ve daha sonra bilgi yapısını yeni kavramları tanımlayıp eskileri ile bütünleştirerek genişletir. Eğer insanın düşünme yöntemi geçerli olacaksa bu ancak “çelişkisiz tanımlama sanatı” mantık ile gerçekleşebilir. Bir insan bilincine yeni bir fikir eklerken, eğer Eski bilgilerle bütünleştirilemiyorsa, Gerçeklikten türememişse, Akıl süreci ile geçerliliği kanıtlanamamışsa, Rasyonel sınav ve yargılamadan geçemiyorsa,Ve daha kötüsü Diğer kavramlar ve gerçeklik anlayışı ile çelişiyorsa,bu bilinç fonksiyonları bütünlüğünün sabotajı, diğer inançları ile bağlantısının kesilmesi ve herhangi birşeyden emin olma kapasitesinin öldürülmesidir. Atlas Shrugged’da John Galt’ın dediği gibi, “Bilgiye giden kısa yol olduğu iddia edilen inanç, aslında aklın ortadan kaldırılmasına yarayan bir kısa devredir.” MİSTİK İNANÇ ÇERÇEVELENEMEZ Mistik inanç çerçevelenemez ve sınırlandırılamaz, eğer bilinçin bir santimi inanca teslim edilirse hepsi teslim edilmiş demektir.Akıl için mutlak olan ya sağduyudur ya da değildir - eğer değilse arada bir sınır çizecek bir yer, neyin çizeceği binmeyen bir prensip olmadığı ve mistik inancın geçemeyeceği bir sınır olmadığı için insan hayatının tamamını işgal edebilir. İnsan rasyonelliğini ancak hükümdarlığı hislerine vermediği müddetçe sağlayabilir. Yaşam ve özsaygısı ancak insan bilincinin amaç ve ilgisinin, gerçeklik ve bu dünya olmasını gerektirir. Ancak mistik ahlak insanlara bu dünyaya tenezzül edilmemesi, dünyanın hislerle algılanabileceği ve aklın alamayacağı daha değişik ve yüce başka bir gerçek olduğunu öğretir. Halbuki tek bir gerçek vardır - o da akıl tarafından bilinebilecek bir gerçeklik. Eğer insan bunun farkına varmak istemiyorsa, başka farkına varacak hiç birşey kalmamıştır. Bu dünyaya dair bilinçli değilse, bilinci hiç yok demektir. Eğer; Akıldan vazgeçmek bir fazilet, kullanmak günahsa, Şizofreni benzeri bir akıl durumuna yaklaşmak bir fazilet, zihnin entellektüel odaklanması günahsa, Bu dünyayı hor görmek, küçümsemek bir fazilet, onu yaşanılır hale getirmek günahsa, Nefsi köreltmek bir fazilet, çalışmak günahsa, Hayatı küçümsemek bir fazilet, zevkini çıkartmaya çalışmak günahsa,özsaygı, kontrol ve yararlılık mümkün değildir. Çünkü böyle bir dünyada fazilet yokolmaya, yararlılık cehennem mahkumiyetine gider. Mistik ahlak fedakarlığı şart koşar. Kişi zihnini daha yüksek bir otorite adına feda edecektir. Elindeki değerlerden ise, kim istemeye hakkına sahipse onun adına vazgeçecektir. Peki fedakarlık nedir? Fedakarlık, daha az bir değer için daha çoğundan vazgeçmek demektir (ki bazen bu vazgeçiş karşılığında hiç bir şey de alınmayabilir) Ancak insan kendi için değerli olmayan birşeyi, kendisi için değerli birşeyle değiştirirse, veya daha değerlisi için daha az değerliden vazgeçerse, bunun adı fedakarlık değil kazançtır. İnsanın değer sıralaması belli bir hiyerarşik düzen içinde olduğu için, bazı şeylere diğerlerinden daha fazla değer verir. Ve eğer kişinin kendisi rasyonelse bu hiyerarşik sıralamanın rasyonel bir gerekçesi olabilir. Akıl sağlıksızlığının bir özelliği bu değerlendirme işlemindeki çarpıklıktır. Bu tip biri, nesnelere objektif değerleri, doğasına ve isteklerine uygunluğu açısından bakmaz. Ve genelde de kendi sağlığına zararlı şeylere değer verir. RASYONEL İNSANIN TEDAVİSİ GEREKEBİLİR Eğer fedakarlık bir faziletse, o zaman bu sağlıksız insanın değil, rasyonel insanın “tedavi” görmesi gerekecektir. Değer hiyerarşisini tersine çevirmeli, aklının iyi olarak seçtiğinden vazgeçmeli ve kendi bilincinin karşısına geçmeli ve onu geçersiz saymalıdır. Bu değerlere sahip olmanın getireceği mutluluktan vazgeçmek, arzulardan vazgeçmektir. Arzulardan vazgeçmek, ayırdetme gücünden vazgeçmektir. Bu güçten vazgeçmek de akıldan vazgeçmektir. Bencilliğin kökeni, insanın iyiyi kötüden ayırma gücü konusundaki hakkı ve ihtiyacıdır. Eğer bu güç bir fedakarlık kurbanı olacaksa o zaman nasıl bir fayda, kontrol, özgürlük ve huzur mümkün olacaktır? Mistik ahlakta insan ya erdemli ya mutlu, ya idealist ya da başarılı olma arasında seçim yapmak zorundadır. İkisini birden olamaz. Bu da insanı ya sadece yaşamak ya da bu yaşamı değerli hale getirmek konusunda seçim yapmaya zorlar. Halbuki özsaygı ve akıl sağlığı bunların ikisine de ulaşmayı gerekli kılar. Sevgi, saygı, Noel Baba’nın her hafta uğradığı bir Türkiye. | ||||
| |
|||
 Bankaların kara tahtaları siliniyor |
|||
| |
|||
 |
|
 |
|||||||||||||||
   |
|||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
| Ana Sayfa | Güncel | Dünya | Ekonomi | Sağlık | Yaşam | Teknoloji | Kültür & Sanat | Spor | Hava Durumu | Haber Özetleri | Arama | NTVMSNBC Hakkında | Yardım | Spor Yardım | Tüm Haberler | Araçlar | NTVMSNBC Reklam Seçenekleri | Hukuki Şartlar & Gizlilik Hakları |
|||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
Engin Enüstün: Bencilliğin Fazileti - Objektivist Ahlak -3
